Spatial grammatical cases in azerbaijani and turkish


Creative Commons License

Əhmədova S.

Filologiya məsələləri, pp.89-95, 2019 (Peer-Reviewed Journal)

  • Nəşrin Növü: Article / Article
  • Nəşr tarixi: 2019
  • jurnalın adı: Filologiya məsələləri
  • Səhifə sayı: pp.89-95
  • Adres: Bəli

Qısa məlumat

The category of cases is a grammatical category. This is mainly refers to the nouns. The Nouns take a special morphological indicators and fall into different forms, by request of other words and verbs within the sentence. At this time, the morphological indicators, that he has adopted are called case suffixes. The case suffixes are the word-changing suffixes that make connection between words. These suffixes are emphasized and are adjacent to words. The case suffixes of the Noun, as a process that has a very ancient history, has been processed with some phonetic variations at different times. In the modern Turkish and Azerbaijani language, casesuffixes have passed a certain period of time and used with different terms. In the article, we talked widely about it. Although, the case suffixes in Azerbaijani language have stabilized from the last century and reached a certain system. In Turkish this process is slowing down. There are putting forward different ideas and rules around this issue by Turkish researchers. In Azerbaijani, the cases of the Noun are divided into two groups: grammatical and spatial grammatical cases. The category of grammatical case, that dominates spatial images in meaning and content, includes dative case (yonluk hal), locative case (yerlik hal) and ablative case (cixishliq hal). In Turkish these cases are examined. In some cases, these cases are used instead of each other. At this time, the historicity is in the foreground. The study examines the research of both Azerbaijani and Turkish researchers. 

Hal kateqoriyası qrammatik kateqoriyadır. Əsasən, isimlərə aid edilir. İsimlər, eləcə də cümlə daxilində digər sözlərin və feillərin tələbilə, xüsusi morfoloji göstəricilər qəbul edərək müxtəlif formalara düşür. Bu zaman onun qəbul etdiyi morfoloji göstəricilər hal şəkilçiləri adlanır. Hal şəkilçiləri sözlər arasında əlaqə yaradan sözdəyişdirici şəkilçilərdir. Bu şəkilçilər vurğulu olub sözlərə bitişik yazılır. İsmin hal şəkilçiləri çox qədim tarixə malik olan bir proses olaraq müxtəlif dövrlərdə müəyyən fonetik dəyişmələrlə işlənəmişdir. Müasir Türkiyə və Azərbaycan türkcəsində də hal şəkilçiləri müəyyən bir tarixi dövr keçmiş, müxtəlif terminlərlə işlədilmişdir. Məqalədə bu haqda geniş bəhs edilmişdir. Azərbaycan dilində hal şəkilçiləri keçən əsrdən sabitləşərək müəyyən sistemə düşür. Türk dilində bu proses ləngiməkdədir və türk tədqiqatçıları arasında bu məsələ ətrafında müxtəlif fikirlər, qaydalar irəli sürülür. Azərbaycan dilində ismin halları 2 qrupa ayrılır: qrammatik və məkani qrammatik hallar. Məna və məzmununda məkan çalarları üstünlük təşkil edən qrammatik hal kateqoriyasına yönlük, yerlik, çıxışlıq halları daxildir. Türk dilində də bu halların tədqiqinə nəzər yetirilir. Bəzi hallarda bu halların bir-birinin əvəzində işlənmə məqamlarına da rast gəlinir. Bu zaman tarixilik ön planda olur. Tədqiqatda həm Azərbaycan, həm türk tədqiqatçılarının araşdırmalarına nəzər salınır.