Sənaye təhlükəsiliyi

1.      Fənnin məqsəd və vəzifələri

Tələbələrə tədris olunan “Sənaye təhlükəsizliyi” fənni digər ümum­texniki fənlərlə yanaşı, peşə problemlərinin xüsusiyyətlərini əks etdirir və aşağıdakıların öyrənilməsini nəzərdə tutur:

- gələcək peşəsinin mahiyyəti və sosial əhəmiyyətini başa düşmək, sənayenin təhlükəsizliyinin idarə edilməsi və sənayenin təhlükəsizliyinin təmin edilməsinin əsas problemlərini bilmək, texnoloji proseslərdə istifadə edilən xammalların, köməkçi materialların və istehsal edilən məhsulların təhlükəlilik dərəcələrinin hərtərəfli elmi təhlilini vermək;

- əməyin mühafizəsi üzrə standartlarda, normalarda və qaydalarda verilən tələbləri öyrənmək və mənimsəmək, binaların, qurğuların, texnoloji proseslərin və avadanlığın təhlükəsizliyini təmin etmək, hər bir iş yerində sanitariya-gigiyena şəraitini və əməyin mühafizəsini qüvvədə olan normativlərə uyğunlaşdırmaq, işləyənlərə lazımi sanitariya-məişət və müalicə-profilaktik xidməti təşkil etmək, optimal əmək və istirahət rejiminə riayət etmək və kollektiv müqavilədə (sazişdə) nəzərdə tutulmuş öhdəliklərin yerinə yetirilməsi metodlarından istifadənin praktiki baca­rıqlarına yiyələnmək;

- sənayedə təhlükəli sahələri müəyyən etmək,. təhlükəli şəraitləri aşkar etmək, onların ləğvi və xəbərdarlığı tədbirlərini hazırlanaq, qəzaların baş vermə səbəbləri və onların aradan qaldırılması metodlarını araşdırmaq, sənaye sahələrində baş verəcək gələcək qəzaların aradan qaldırılması yollarını müəyyən etmək;

-davamlı olaraq riskləri müəyyən etmək, riskləri qiymətləndirmək, risklərə nəzarət metodlarını müəyyənləşdirmək, iş mühitinin təhlükəsizliyinə mənfi təsir göstərə biləcək riskləri analiz etmək və onları idarə etməyi bacarmaq.

     Fənnin əsas məqsədi tələbələrə sənaye təhlükəsizliyinin əsas məsələlərini öyrətmək və onları sənaye mühəndisliyi sahəsində baçarıqlı, işgüzar və savadlı mütəxəssis kimi hazırlamaqdan ibarətdir.

      Fənnin əsas vəzifəsi sənaye təhlükəsizliyi və onun xüsusiyyətləri barədə tələbələrdə tam təsəvvür formalaşdırmaq, sənaye təhlükəsizliyinin təhlili ilə bağlı əsas elmi yanaşmaları tələbələrə təqdim etmək,  sənaye təhlükəsizliyinin inkişafına təsir göstərən amilləri və belə təsirlərin qiymətləndirlməsi üsullarını tələbələrə başa ssalmaq,sənaye təhlükəsizliyinin təmin edilməsinə dövlət nəzarətinin aaparılması mexanizmlərini tələbələrə aşılamaq, sənaye təhlükəsizliyinin təhlili, onun formalaşmasına və inkişafına olan təsirlərin qiymətləndirilməsi, habelə dövlətin sənaye təhlükəsizliyi sahəsində nəzarət sisteminin işlənilməsi baxımından tələbələrə zəruri bbacarıq və qabiliyyətlərin aşılanmasıdır. 

2.      Fənnin mənimsənilmə səviyyəsinə dair tələblər

       Tədris prosesində tələbələr aşağıdakılar haqqında anlayışlara malik olmalıdır:

- sənaye təhlükəsizliyinin tarixi haqqında;

-sənaye təhlükəsizliyinə müasir yanaşmaların məzmunu haqqında.

   - sənaye təhlükəsizliyi sahəsində risklərin idarə edilməsini bilməlidirlər:

-          sənaye təhlükəsizliyinin ümumi tələblərini;

-          sənaye təhlükəsizliyinin əhəmiyyətini;

-          sənaye təhlükəsizliyi mütəxəssisinin vəzifəsini;

-          sənaye təhlükəsizliyi mütəxəssisinin məsuliyyətini;

-          sənaye təhlükəsizliyi sahəsində qanunvericiliyi;

-         sənaye təhlükəsizliyi üzrə tətbiq olunan qaydaları;

-         təhlükəsizlik funksiyasının idarə olunmasını;

-         sənaye təhlükəsizliyi ilə bağlı risklərin idarə edilməsini

bacarmalıdırlar:

-   sənaye təhlükəsizliyinin normativ-texniki sənədlərilə işləməyi;

-   qəzanın yaranma səbəblərini araşdırmağı;  

-   bədən xəsarətləri və peşə xəstəlikləri zamanı işçilərin kompensasiyası və uçotunun aparılmasını;

-   sənaye gigiyenasını müəssisədə tətbiq etməyi; 

-   yanğının qarşısının alınması proqramını tərtib etməyi;

-   yanğından müdafiə  tədbirlərinin təşkil etməyi; 

-   təhlükəli tullantıların zərərsizləşdirilməsi istiqamətlərini müəyyən etməyi;

yiyələnməlidirlər:

- fənnin xüsusi terminologiyasına;

- sənayedə işçilərin sağlığı və təhlükəsizliyinin  qiymətləndirilməsi və ona nəza­rə­tin əsas üsullarına.

       Kursun ümumi həcmi 45 saat, o cümlədən mühazirələr - 30 saat, praktiki məşğələlər - 15 saat təşkil edir.

      “Sənaye təhlükəsizliy” fənninin tədrisinin başlıca məqsədi tələbələrdə dərindən öyrənmək əsasında texnoloji proseslərdə istifadə edilən xammalların, köməkçi materialların və istehsal edilən məhsulların təhlükəlilik dərəcələrini hərtərəfli elmi təhlil etməyə dair  bilik və bacarıqlar formalaşdır­maqdır.

 Alınmış biliklər gənc mütəxəssisə texnoloji proseslərdə istifadə edilən xammalları, köməkçi materialları və istehsal edilən məhsulları düzgün öyrənməyə, onların təhlükəlilik dərəcələrinin qiymətləndirilməsinə dəqiq me­tod­lar tətbiq etməyə imkan verəcəkdir.   

        “Sənaye təhlükəsizliyi” fənninin öyrənilməsi bakalavr səviyyəsində sənaye mühəndisliyi ixtisasına giriş fəninin öyrənilməsi baza­sında varisliyi nəzərdə tutur.

       Beləliklə, xüsusi fənlərin ümumi müddəaları bu fənnin tədqiqat metod­ların­da konkretləşdirilir.

    Bu kursda sənaye təhlükəsizliyi haqqında anlayışlar və sənaye təhlükəsizliyinin əhəmiyyəti barədə məlumatlar, sənaye təhlükəsizliyinin ümumi tələbləri, texnoloji proseslərin partlayış təhlükəliliyi və normativ-texniki sənədləşdirmə, sənaye sahələrində yaranan xarakterik təhlükələr, sənaye qəzalarının baş vermə şəraiti, sənaye təhlükəsizliyi sahəsində qanunvericilik, sənaye təhlükəsizliyi sahəsində milli və beynəlxalq standartlar, sənaye təhlükəsizliyi üzrə tətbiq olunan qaydalar, qəzanın yaranma səbəbləri, təhlükəli tullantıların zərərsizləşdirilməsi və ətraf mühitin mühafizəsi məsələləri öyrənilir.

        Proqrama seminar və praktiki məşğələlərin mövzuları daxil edilmişdir. Nəzarət forması konspektlər, ev tapşırıqları, seminarlar və kollokviumlar ola bilər.

        Mühazirə və seminar mövzularının ardıcıllığı hökmən deyildir. Kafedrada işçi proqramı tərtib edərkən mövzular qismən dəyişdirilə, həm də ayrı-ayrı mövzular fərdi dəyişdirilə və ya əlavə oluna bilər.