Giriş………………………………………………….

3

I  BÖLMƏ

Su……………………………………………………

6

1.1.   Nəmliyin təyini üsulları

8

1.1.1. Sabit çəkiyə qədər qurudulmaqla nəmliyin ümumi miqdarının təyini.............................................

8

1.1.2. Karl Fişer modifikasiya üsulu və titrləmə yolu ilə nəmliyin ümumi miqdarının təyini........................

8

1.1.3. İQ-qurudulma üsulu ilə qida məhsullarının nəmliyinin təyini.........................................................

10

1.1.4. Diferensial skan kalorimetriya üsulu ilə sərbəst və birləşmiş nəmliyin təyini............................

11

1.1.5. Termoqravimetrik üsulla sərbəst və birləşmiş nəmliyin təyini............................................................

11

1.1.6. Dielektrik ölçmələr əsasında sərbəst və birləşmiş nəmliyin təyini.............................................

11

1.1.7. İstilik tutumunun ölçülməsi əsasında sərbəst və birləşmiş nəmliyin təyini........................................

12

1.1.8. Nüvə-maqnit rezonansı (NMR) üsulu ilə sərbəst və birləşmiş nəmliyin təyini............................

12

1.1.9.“Akvalab” avtomatik cihazda suyun aktivliyinin təyini........................................................

12

1.2. LABORATORİYA İŞLƏRİ

13

1.2.1. Karl Fişer üsulu ilə nəmliyin təyini..................

13

1.2.2. Sürətlənmiş qurutma üsulu ilə rütubətin kütlə payının təyini

17

1.2.3. Qida məhsullarının nəmliyinin təyinində İQ-qurutmanın tətbiqi

20

1.2.4. Qənnadı məmulatlarda suyun aktivliyinin təyini

22

II  BÖLMƏ

2.    Lipidlər.............................................................

26

2.1. Lipidlərin ayrılması və təyini metodları..............

28

2.1.1.      Lipidlərin ümumi miqdarının Folç qarışığı ilə ekstraksiyası metodu ilə təyini....................................

28

2.1.2. “Ümumi” lipidlərin kütlə payının Blayya-Dayer metoduna görə ekstraksiyası metodu ilə təyini

30

2.1.3. Filtrləşdirici ayırıcı qıf vasitəsilə “ümumi” lipidlərin kütlə payının təyini......................................

32

2.1.4. Sokslet aparatında ekstraksiya metodu ilə “sərbəst”  lipidlərin kütlə payının təyini.....................

33

2.2. LABORATORİYA İŞLƏRİ

35

2.2.1. Şirniyyat məmulatlarında yağın yod ədədinin təyini...........................................................................

35

2.2.2. Şirniyyat məmulatlarında turşu ədədinin təyini............................................................................

37

2.2.3. Şirniyyat məmulatlarında yağda peroksid ədədinin təyini............................................................

38

2.2.4. Yağların funksional xassələrinin təyini............

39

2.2.5. Yağın ilkin hidroliz yolu ilə arbitraj üsulu.......

40

2.3. Qida maddələrində və bitki mənşəli xammallarda lipidlər...................................................

41

2.3.1. Müxtəlif qida obyektlərində “sərbəst”  lipidlərin kütlə payının təyini......................................

43

2.3.2. Bitki xammalı və onun emal məhsullarında “ümumi”  lipidlərin kütlə payının təyini.....................

45

2.3.3. Qida obyektindən lipidlərin ekstraksiyası və onların qrup tərkibinin təyini......................................

48

2.3.4. Qida piyləri və yağlarının qrup və yağ turşu tərkibinin analizi.........................................................

52

III  BÖLMƏ

Zülali maddələr...........................................................

55

3.1. Zülalların ayrılması və təmizlənməsi...................

58

3.2. Zülalların və amin turşularının tərkibinin təyini metodları.....................................................................

59

3.2.1. Ümumi azotun Keldal metodu ilə təyini...........

59

3.2.2. Keldal metodu ilə zülali və qeyri-zülali azotun təyini............................................................................

64

3.2.3. Louri metodu ilə zülalın təyini..........................

65

3.2.4. Zülalın Bredforda görə göy kumassi ilə təyini..

66

3.2.5. Formol titrləmə metodu ilə amin azotunun təyini…………………………………………………

67

3.2.6. Amin azotunun təyini (mis üsulu)…………….

69

3.3. LABORATORİYA İŞLƏRİ

70

3.3.1. Louri metodu ilə zülalın təyini üçün kolibrləşmə əyrisinin qurulması..................................

70

3.3.2. Zülalların ekstraksiyası və çökdürülməsi..........

72

3.3.3. G – 50 Sefadeksi ilə kolonkanın kalibrləşdirilməsi.........................................................

76

3.3.4. Maddələrin sefadeks vasitəsilə gel xromotoqrafiya metodu ilə fraksiyalaşdırılması.........

79

3.3.5. Buğda zülalı və sutkalıq səməni zülalının avtolizi.........................................................................

83

IV  BÖLMƏ

KARBOHİDRATLAR................................................

85

4.1. Karbohidratların təyini metodları.........................

86

4.1.1. Reduksiyaolunan şəkərlərin Bertran metodu ilə təyini.......................................................................

86

4.1.2. Kolorimetrik metodlarla (İ.S.Lurye) reduksiyaolunan şəkərlərin təyini...............................

89

1.1.3.      Reduksiyaolunan şəkərlərin Şomadi-Nelson metodu ilə təyini..........................................................

93

4.1.4. Fruktoza və digər ketoşəkərlərin təyini (Mak-Reri və Slatteriyə görə)...............................................

94

4.1.5. Nişastanın yodometrik metodla təyini

 (X.N.Poçinkə görə)....................................................

96

4.1.6. Şəkərlərin və nişastanın antron metodu ilə təyini............................................................................

99

4.1.7. Sellülozanın təyini (Kyuşhner və Qanaka görə)............................................................................

100

4.1.8. Qida liflərinin fermentativ metodla təyini........

102

4.2. LABORATORİYA İŞLƏRİ

108

4.2.1. Qənnadı istehsalı məhsullarında ümumi şəkərlərin miqdarca təyini...........................................

108

4.2.2. Çörəyin hazırlanması prosesində şəkərlərin tərkibinin dəyişməsi....................................................

112

4.2.3. Nişastanın turşu ilə hidrolizi və hidroliz məhsullarının eyniləşdirilməsi....................................

118

V FƏSİL

MİNERAL MADDƏLƏR .........................................

122

5.1. Mineral maddələrin təyini üsulları......................

123

5.1.1. Kül tərkibinin təyini..........................................

123

5.1.2. İonometriya üsulu ilə natrium və ya kaliumun təyini............................................................................

126

5.1.3. Alov fotometriya üsulu ilə natrium və ya kaliumun təyini...........................................................

129

5.1.4. Fotometriya üsulu ilə dəmirin miqdarının təyini..........................................................................

131

5.1.5. Atom-absorbsiya spektroskopiya üsulu............

132

5.2. Qida məhsullarının mineral tərkibinin öyrənilməsi..................................................................

133

5.2.1. Şirə, şərab materialları və şərablarda kalsium ionlarının miqdarının təyini…………………………

137

5.2.2. Qida xammalı və qida məhsullarında qeyri-üzvi kationların və anionların analizi üçün ionometriyanın tətbiqi.................................................

138

5.2.3. Atom-absorbsiya spektroskopiya üsulu ilə qida məhsullarında müəyyən ionların (Fe, Cu, Ni və Mn) təyini....................................................................

147

VI FƏSİL

VİTAMİNLƏR............................................................

151

151

6.1. Ümumi məlumat...................................................

151

6.1.1. Yüksəkeffektiv maye xromatoqrafiya üsulu ilə BAƏ-də A, E vitaminlərinin və karotinoidlərin birlikdə təyini..............................................................

152

6.2. A, E vitaminlərinin və β-karotinin miqdarının təyini............................................................................

153

6.2.1. Askorbin turşusunun (C vitamini) təyini üsulu

162

VII FƏSİL

FERMENTLƏR VƏ DİGƏR BİOLOJİ AKTİV BİRLƏŞMƏLƏR........................................................

170

7.1. Fermentin aktivliyinin ifadə üsulları....................

172

7.2. Fermentin aktivliyinin təyini üsulları...................

173

7.2.1. Alkoqoldehidrogenazanın aktivliyinin təyini....

174

7.2.2. Q.Q.Dubsov və M.P.Popovun modifikasiya üsulu ilə lipoksigenazanın aktivliyinin təyini………..

175

7.2.3. Anson modifikasiya üsulu ilə proteazların aktivliyinin təyini........................................................

177

7.2.4. Şomadi-Nelson reaktivindən istifadə etməklə endoqlükozanın aktivliyinin fotokolorimtrik üsulla təyini............................................................................

178

7.2.5. Antron reaktivinin ifadəsi ilə endoklükozanın aktivliyinin fotokolorimetrik üsulla təyini…………..

179

7.2.6. Pektinesterazanın aktivliyinin təyini………….

180

7.2.7. Dənli bitkilərə lipazanın titrimetrik üsulla təyini............................................................................

181

7.3. LABORATORİYA İŞLƏRİ

183

7.3.1. Gel-xromotoqrafiya üsulu ilə kartof suyunun fraksiyalaşması. Müxtəlif fraksiyaların inhibitor aktivliyinin öyrənilməsi...............................................

183

7.3.2. Qıcqırma zamanı maya ilə qlutation ifrazının intensivliyinin təyini....................................................

188

7.3.3. Spirtin qıcqırması zamanı maya tərəfindən ifraz olunan məhsulların tədqiqi..................................

192

VIII FƏSİL

196

QİDA ƏLAVƏLƏRİ...................................................

196

8.1. Qida emulqatorları................................................

197

8.2. Qliserid təbiətli qida emulqatorlarının tərkibinin öyrənilməsi..................................................................

199

8.3. LABORATORİYA İŞLƏRİ

202

8.3.1. Qliserid təbiətli emulqatorların qrup və yağ-turşu tərkibinin təyini..................................................

202

8.3.2. Kommersiya lesitin nümunələrinin tərkibinin öyrənilməsi..................................................................

207

8.3.3. Qida emulqatorların xassələrinin öyrənilməsi...

211

8.4. Qatılaşdırıcılar və geləmələgətiricilər..................

214

8.5. Misin fotokolorimetrik təyini.............................

215

8.6.Pektinlərin kompleksəmələgətirmə qabiliyyətinin öyrənilməsi...........................................

218

8.7. Konservantlar.......................................................

223

8.8. Benzoy və sorbin turşularının xromatoqrafik təyini............................................................................

224

8.8.1. Benzoy və sorbin turşularının ayrılması............

225

8.8.2. Nazik layda xromatqrafik ayrılma.....................

226

8.8.3. Benzoy və sorbin turşularının mövcudluğunun müəyyən edilməsi və təsdiqi.......................................

227

8.8.4. Benzoy və sorbin turşularının miqdari təyini....

227

8.8.5. Yüksəkeffekiv maye xromatoqrafiya üsulu ilə benzoy və sorbin turşularının miqdari təyini………..

229

8.9. LABORATORİYA İŞLƏRİ

230

8.9.1. Marqarin məmulatlarında konservantların nazik təbəqəli xromatoqrafiya üsulu ilə müəyyən edilməsi və identifikasiyası………………………….

230

ƏDƏBİYYAT……………………………………….

235