“DETERMİNANTLAR VƏ CÜMLƏ ÜZVLƏRİNİN QARŞILIQLI ƏLAQƏSİNƏ DAİR

Əmrahova M.

“Humanitar elmlərin öyrənilməsinin aktual problemləri", vol.25,5, no.№ 1, pp.33-38, 2024 (Peer-Reviewed Journal)

Abstract

DETERMİNANTLAR VƏ CÜMLƏ ÜZVLƏRİNİN QARŞILIQLAI ƏLAQƏSİNƏ DAİR

 

                                                                                        XÜLASƏ

              Sintaksis dilçiliyin ən qədim sahələrindən sayılır. Bu qədim elm sahəsi sintaktik vahidlər sistemidir. Bu sintaktik vahidlər özləri dilin sistemini yaradır. Sintaksis olmasa, cümlə və mətn olmaz və dil özünün ən vacib funksiyası olan ünsiyyət vasitəsi olmaq funksiyasını həyata keçirə bilməz. Hər hansı bir ünsiyyəti həyata keçirməsi üçün  dilin strukturunu təşkil edən sintaksisin bütün həlqələri yerində olmalıdır.  Dilin sintaksis sitemini isə söz birləşmələri, cümlə və mətn təşkil edir. Dildəki sintaktik vahidlər bir-biri ilə məna və qrammatik əlaqələrlə bağlanıb  sintaktik vahidlərin struktur qanunauyğunluğunu, onun tənzimləyicisini təşkil edir. Hər bir dünya dilində olduğu kimi, müasir oğuz qrupu türk dillərinin də sintaktik quruluşu sintaktik vahidlərin nizamlanmış sistemindən ibarətdir. Bu nizamlanmış sistemdə söz birləşməsi, cümlə üzvləri, cümlə və mətnlə bərabər determinantların da öz yeri və mövqeyi vardır. 

              Məqalədə oğuz qrupu türk dillərinin sintaksisində önəmli mövqeyə malik olan determinantlardan və onların cümlə üzvlərinə münasibətindən bəhs edilir.